Iedereen kent het rijtje: consistentie, sociaal bewijs, schaarste. Maar er is een diepere laag. Een laag waar merken opereren die niet alleen verkopen, maar overtuigen, zonder dat je doorhebt hoe.

Hier zijn 7 psychologische strategieën, psychologische branding trucs, die zelden besproken worden, maar onmiskenbaar werken. Ze komen uit decennia van gedragswetenschap, cognitieve psychologie en merkonderzoek en ze verdienen een plek in je merkstrategie.

Verminder twijfel, niet keuze

Choice architecture

Keuzemoeheid is een bekend fenomeen in de gedragspsychologie. Onderzoek van Sheena Iyengar (bekend van de beroemde “jam study”) liet zien dat mensen eerder kopen als ze minder keuzes hebben. Meer opties leiden tot verlamming, twijfel en uitstel.

Choice architecture is een term afkomstig uit de gedragswetenschap en werd populair gemaakt door Richard Thaler en Cass Sunstein in hun boek Nudge (2008). Het gaat om het bewust structureren van keuzes zodat mensen makkelijker kunnen beslissen, zonder hun vrijheid te beperken.

Voorbeeld: Netflix toont je 3 topkeuzes in plaats van het volledige aanbod. Niet omdat dat alles is, maar omdat het alles lijkt.

Wat jij kunt doen: presenteer je aanbod als ‘light’, ‘pro’ en ‘premium’. Of simpelweg: “dit is wat de meeste klanten kiezen”. Structureer keuzes, reduceer frictie, verhoog conversie.

Laat zien dat je mens bent

Pratfall effect

In 1966 toonde sociaal psycholoog Elliot Aronson aan dat mensen aantrekkelijker worden als ze kleine fouten maken — mits ze al als competent worden gezien. Dit wordt het pratfall effect genoemd. Het idee: perfectie roept wantrouwen op. Een barst maakt iets écht.

Voor merken betekent dit: durf je imperfecties te laten zien. Perfect gepolijste merken voelen onmenselijk. Kwetsbaarheid creëert geloofwaardigheid.

Voorbeeld: Oatly zegt: “Onze verpakking is misschien lelijk, maar de haverdrank is top.” Het voelt oprecht en ontwapenend.

Wat jij kunt doen: geef toe als iets beter kan. Gebruik humor, toon zelfrelativering. Daarmee creëer je verbinding.

Herkenning wint het van herinnering

Mentale beschikbaarheid & distinctive brand assets

Byron Sharp, auteur van How Brands Grow, introduceerde het concept van mentale beschikbaarheid: de kans dat een merk in je opkomt op het moment van aankoop. Merken met sterke herkenbare signalen — kleur, vorm, tone-of-voice — vergroten die kans.

Deze signalen noemen we distinctive brand assets. Hoe vaker je ze laat zien, hoe sterker ze worden geassocieerd met jouw merk.

Voorbeeld: De gele M van McDonald’s. De blauwe bolletjes van Coolblue. Zelfs zonder merknaam weet je wie het is.

Wat jij kunt doen: kies 1–2 visuele of verbale haakjes en herhaal ze obsessief. Herhaling leidt tot herkenning. En herkenning leidt tot vertrouwen.

Vertel nooit het hele verhaal

Zeigarnik-effect

Het Zeigarnik-effect, ontdekt door Bluma Zeigarnik in de jaren 1920, stelt dat mensen onafgemaakte taken of verhalen beter onthouden dan afgeronde. Onze hersenen zoeken naar closure. Zolang iets open blijft, blijft het hangen.

Marketeers gebruiken dit principe door verhalen bewust onaf te maken. Denk aan cliffhangers in series of e-mails met “deel 2 volgt morgen”.

Voorbeeld: Netflix eindigt afleveringen met spanning. Nieuwsbrieven laten iets open. Zelfs teasers van nieuwe producten spelen hierop in.

Wat jij kunt doen: laat delen van je verhaal onverteld. Bouw nieuwsgierigheid. Geef een hint, geen handleiding.

Mensen kopen geen producten, maar identiteit

Self-signaling theory

Volgens de self-signaling theory (Bodner & Prelec, 2003) gebruiken mensen hun gedrag om iets over zichzelf te bevestigen. Een aankoop is geen rationele afweging, maar een statement: “ik ben het type mens dat…”

Sterke merken begrijpen dit. Ze verkopen geen spullen, maar zelfbeeld. Je koopt Apple omdat je innovatief wilt zijn. Je koopt Patagonia omdat je duurzaamheid belangrijk vindt.

Voorbeeld: Patagoniakopers kopen duurzaamheid — niet een jas.

Wat jij kunt doen: positioneer je merk als verlengstuk van de identiteit van je klant. Niet: “wat bied jij”, maar: “wie worden zij door jou?”

Het Baader-Meinhof effect

Frequency illusion

Het Baader-Meinhof fenomeen, ook wel frequency illusion genoemd, is het gevoel dat iets plotseling overal opduikt zodra je het één keer hebt gezien. Het brein filtert informatie anders zodra het geactiveerd is.

Dit effect werd in 2005 benoemd door Stanford linguïst Arnold Zwicky. In marketing betekent het: als je iemand eenmaal bereikt, kan herhaling in korte tijd zorgen voor een gevoel van alomtegenwoordigheid.

Voorbeeld: je hoort een merk in een podcast, ziet het op LinkedIn, dan op een billboard — en het lijkt alsof het overal is.

Wat jij kunt doen: plan een zichtbaarheidsexplosie over meerdere kanalen in een korte periode. Eén week. Eén boodschap. Eén focus. Het voelt groot.

Confronteer, verras, wijk af

Incongruentie-effect

Hersenen zijn voorspellingsmachines. Zodra iets niet klopt met de verwachting, worden ze alert. Dit heet het incongruentie-effect. In branding: afwijken = opvallen.

Sterke merken gebruiken incongruentie strategisch. Ze zeggen wat niemand zegt. Ze positioneren zich niet tegenover concurrenten, maar tegenover de norm.

Voorbeeld: BrewDog noemt zichzelf het “anti-biermerk”. Hun marketing voelt als punk, niet als pils.

Wat jij kunt doen: durf ruis te creëren. Gebruik onverwachte tone-of-voice, beeldtaal of merkgedrag. Niet om anders te zijn — maar om wakker te schudden.

Einde, maar niet afgerond.

De meeste merken blijven hangen in logica en lineaire strategieën. Maar groei komt vaak uit het onverwachte. Niet door harder te duwen, maar door slimmer te raken.

Deze zeven principes zijn niet mainstream — en dat is precies waarom ze werken.

Zin om ze toe te passen in jouw merkstrategie?
👉 Boek een adviesgesprek met Vixx.